گلابی آبدار، شاه میوه خراسان

گلابي در تمام مناطق ايران به طور بومي وجود داشته است. حتي نقاط گرمسيري نيز زير درختان نخل امکان کشت گلابي دارند، و اگر هم منطقه بسيار ساحلي باشد، مي‌توان کاکتوسي کاشت که ميوه آن گلابي خاردار يا انجير کاکتوس است.
گلابي را شاه ميوه يا آمرود هم مي‌نامند و به ميوه پيوندي و شاداب آن شاه آمرود گويند. گياه گلابي بومي آسياي غربي و اروپاي شرقي مخصوصاً نواحي شمال غربي ايران و کوههاي قفقاز مي‌باشد. گلابي بعد از سيب مهم ترين ميوه دانه دار دنيا و ايران به شمار مي‌آيد. گلابي را در زبان عربي سَفرجَل يا عَرمُوط و در زبان انگليسي PEAR مي‌گويند.
گونه هاي مختلف گلابي طعم هاي گوناگون از ترش تا شيرين دارند. اين ميوه حاوي ويتامين هاي اي و ث، کلسيم، آهن، منيزيم و روي است. چون گلابي ميوه آبداري است و حاوي ويتامين ث مي‎‌باشد، در زيبايي پوست بسيار مؤثر است. از خواص گلابي ملين بودن آن است. هم‌چنين، دانه‌هاي ريزي که در موقع خوردن گلابي زير دندان احساس مي‌شود، براي دفع مواد زائد بدن بسيار مؤثر است.
تعداد ارقام گلابي موجود در ايران حدود 120 نوع است. مهمترين ارقام بومي آن عبارتند از:
شاه ميوه کرج، شاه ميوه خراسان، شاه ميوه اصفهان، گلابي نطنز کاشان، محمدعلي مشهد، سه فصله کرج، سيبري، و گلابي پيغمبري.
شهرت گلابي ايراني گاهي تا حدي بالاست که آن را قبل از سيب و يا انار ايراني مي‌شناسند. نهال گلابي شاه ميوه از پرطرفدارترين ارقام نهال در ايران است که ميوه آن زرد رنگ است، اندازه به نسبت بزرگي داشته و بسيار لذيذ و آبدار مي‌باشد.
از گلابي‌هاي خارجي نيز که کم و بيش در ايران کشت مي‌شوند مي‌توان: آنژو، وينترنليس، بارتلت، دوشس، ژاندارک، باسه، کولمار، بوره ژيفار و دوينه دوکوميس را نام برد.
يک نوع گلابي جنگلي که در کهکيلويه و بوير احمر مي‌رويد و تخم آن زياد است را انجوجک مي‌نامند. ميوه آن قابل استفاده نيست، ولي زماني که ميوه روي خاک مي‌افتد و مي‌پوسد، تخم آن را جمع آوري مي‌کنند که استفاده درماني زيادي دارد.

درختان گلابي در تحمل سرماي زمستان به شکل متفاوتي عمل مي‌کنند. به نحوي که گونه‌هاي مختلف اين درختان سرما را بين -25 الي -40 را مي‌توانند تحمل کنند. جوانه‌هاي گلابي در حدود 600-1500 ساعت دماي زير 7 درجه سانتيگراد نياز دارند تا در بهار سال بعد بتوانند باز شوند و باردهي داشته باشند.

به همين دليل در مناطق گرمسيري و يا نيمه گرمسيري اين گياه قابل کشت نيست، زيرا به دليل عدم وجود چنين سرمايي، نياز سرمايي درختان گلابي برطرف نمي‌شود و آن‌ها قادر به توليد جوانه گل و ميوه نخواهند بود. اما، در مناطق گرمسيري ايران کاشت گلابي خاردار امکان پذير است. اين ميوه بيضي قرمز بنفش است. سطح آن از خارهاي ريز پوشيده است. گوشت اين ميوه شيرين و آبدار است و دانه‌هاي ترد سياه رنگي در بافت آن وجود دارد. کاکتوس پخته طعم مارچوه و يا فلفل دلمه‌اي سبز دارد.
اصول کاشت و نگهداری گلابی
در مورد نگهداري گلابي نيز مي‌توان گفت وجود تابستان‌هاي گرم و بدون باران در کنترل بيماري آتشک Fire blight که از بيماري‌هاي مهم گلابي است تاثير مثبت دارد.

ميزان محصول گلابی در باغ معمولي به 45 تن در هکتار مي‌رسد. درخت گلابي در برابر سرما بشتر از سيب حساس است. گل گلابي در بهار کمي زودتر از سيب باز مي‌شود، به همين دليل بيشتر در معرض خطر سرماي بهاره قرار مي‌گيرد. در تابستان، گياه گلابي گرما را بيشتر از سيب تحمل مي‌کند. گل و ميوه گلابي در انتهاي شاخه دو ساله درخت بوجود مي‌آيد. بنابراين هنگام هرس درختان بارور، لازم است در حفظ سيخک ها دقت کرد.

در مورد گلابی شاه میوه، برخلاف خاک‌هاي شني که براي کاشت اين نهال مناسب هستند، خاک‌هاي سنگين و داراي آهک مطلقا مناسب کاشت اين نهال نمي‌باشند. درخت شاه گلابي، محصول‌دهي خيلي بالايي ندارد، ولی به سبب کيفيت خوب ميوه‌هايش، بازار تجاري نسبتا خوبي را داراست. مشخصات شاه گلابي نيز به اين اين شکل است که گلابي‌هاي به بار آمده در صورتي که کاملا رسيده باشند به رنگ زرد روشن هستند و طعم بسيار شيريني دارند. شکل ميوه شبيه به مخروط بوده که داراي بافت نرم و آبدار مي‌باشد.

برخی خواص مفید گلابی:

• کساني که مبتلا به فشار خون هستند، اگر به طور مرتب گلابي بخورند خون آنها تصفيه می‌شود.
• گلابي براي غدد داخلي بدن بسيار مفيد است. تانن و پتاسيم آن، اسيد اوريک را به هر اندازه که باشد حل مي‌کند. به همين جهت افراد مبتلا به نقرس، آرتروز و رماتيسم از آن بهره می‌برند.
• خاصيت مربوط به تانن گلابي برای امراض سینه مناسب است و اگر گلابي کمي گس باشد براي سينه بهتر است.
• گلابي به علت دارابودن ارسنيک رعشه را درمان مي‌کند.